سارکوپنیا چیست؟ - وبلاگ هیچکس

به گزارش وبلاگ هیچکس، سارکوپنیا که به آن کم ماهیچگی هم می گویند، یک بیماری شایع است که 10 درصد از بزرگ سالان بالای 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند امید به زندگی و کیفیت زندگی را کاهش دهد اما با انجام دادن اقداماتی می توانیداز این بیماری پیشگیری کنید و حتی این شرایط را معکوس کنید. در این مقاله، شرح می دهیم که سارکوپنی چیست و برای جلوگیری از آن چه باید کرد.

سارکوپنیا چیست؟

سارکوپنیا (Sarcopenia) به کاهش تدریجی توده های عضلانی و قدرت آن ها گفته می گردد. این سندرم با افزایش سن در ارتباط است چون معمولا به دلیل آغاز روند طبیعی افزایش سن و پیری ایجاد می گردد. تخمین زده می گردد که سارکوپنی بین 5 تا 13 درصد در افراد 60 سال یا بیشتر و 11 تا 50 درصد در افراد 80 سال یا بیشتر شایع باشد.

سارکوپنیا می تواند بر فعالیت روزانه کیفیت زندگی شما تأثیر منفی بگذارد. سختی راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و حمل وسایل سنگین از چالش های رایج این بیماری هستند. به علاوه، ممکن است با ابتلا به این بیماری خطر افتادن و شکستگی اندام های شما افزایش یابد.

علائم بیماری سارکوپنیا

برای اینکه با این بیماری مقابله کنید باید نشانه های آن را به خوبی بشناسید. علائم اصلی بیماری سارکوپنیا عملکرد نامناسب عضلات، قدرت عضلانی کم و کاهش توده های عضلانی است. از دست دادن توده عضلانی با تجمع چربی در عضلات همراه می گردد که به کاهش قدرت عضلانی یاری می نماید.

سایر نشانه های رایج بیماری سارکوپنی عبارت اند از:

• اختلال در عملکردهای حرکتی؛
• مشکل در راه رفتن؛
• کاهش سرعت راه رفتن؛
• سخت شدن حمل و بلند کردن وسایل سنگین؛
• مشکل در بالا رفتن از پله ها؛
• افزایش مقدار زمین خوردن ها؛
• ضعف جسمانی.

چه چیزی باعث سارکوپنی می گردد؟

سارکوپنیا اغلب به دلیل روند طبیعی پیری و افزایش سن رخ می دهد. کاهش توده عضلانی و قدرت حرکت بین سنین 30 تا 50 سالگی آغاز می گردد و پس از 60 سالگی به اوج خود می رسد. حدود 10 درصد از افراد بالای 60 سال در سراسر دنیا به سارکوپنی مبتلا هستند.

آغاز سارکوپنی با افزایش سن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله آن ها می توان به این عوامل اشاره نمود:

• مقاومت به انسولین: افزایش سن اغلب باعث تغییر در ترکیب بدن می گردد. این اتفاق منجر به افزایش تجمع چربی بدن و کاهش توده عضلانی خواهد شد. چنین تغییراتی ممکن است منجر به مقاومت به انسولین و سایر اختلالات متابولیک شوند.
• کاهش سطح هورمون ها: افزایش سن ممکن است منجر به کاهش سطح هورمون های آنابولیک مانند فاکتور رشد شبه انسولین-1 (insulin-like growth factor-1)، هورمون رشد انسانی و تستوسترون گردد. این هورمون ها در رشد و نگهداری بافت های عضلانی نقش مهمی دارند. بنابراینُ کاهش مقدار ترشح آن ها ممکن است باعث سارکوپنی گردد.
• نشانگرهای التهابی: افزایش نشانگرهای التهابی مانند اینترلوکین 6 (IL-6)، فاکتور نکروزدهنده تومور آلفا، پروتئین واکنش گر C و IL-1 که با افزایش سن رخ می دهد، به دلیل تأثیری که بر عضلات اسکلتی دارند ممکن است منجر به سارکوپنیا شوند.
• تخریب عصبی: افزایش سن باعث کاهش رشته های عصبی محیطی، نورون های حرکتی در نخاع و تعداد اتصالات عصبی عضلانی می گردد. چنین تغییراتی در سیستم عصبی ممکن است باعث سارکوپنی شوند.

عوامل خطرآفرین

عدم فعالیت بدنی و مصرف نکردن پروتئین کافی دو عامل اصلی یاری نماینده برای ابتلای یک فرد مسن به سارکوپنی هستند. چاقی هم می تواند یکی دیگر از عوامل مؤثر در ابتلا به این بیماری باشد.

ممکن است افراد جوان تر نیز به سارکوپنی مبتلا شوند. افراد جوان تر مبتلا به بیماری های التهابی، سوء تغذیه، و کاهش وزن شدید و تحلیل عضلانی (cachexia) ممکن است بیشتر به سارکوپنی مبتلا شوند. سایر شرایطی که در ابتلا به سارکوپنی نقش دارند عبارت اند از:

• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)؛
• بیماری مزمن کلیوی؛
• نارسایی قلبی؛
• ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)؛
• دیابت شیرین (Diabetes mellitus)؛
• سرطان.

روش های تشخیص سارکوپنی

هیچ آزمایشی به معنای رایج وجود ندارد که بتواند سارکوپنی را دقیقا تشخیص دهد. تشخیص این بیماری معمولا با استفاده از ابزارهای غربالگری انجام می گردد که به شناسایی علائم احتمالی سارکوپنی یاری می نمایند و قدرت، کیفیت و عملکرد فیزیکی عضلانی را ارزیابی می نمایند.

ابزارهای غربالگری تشخیص سارکوپنیا

پرسش نامه ای شامل سؤالاتی درباره مقدار قدرت، یاری در راه رفتن، برخاستن از صندلی، بالا رفتن از پله ها و زمین خوردن که به آن پرسش نامه SARC-F می گویند یک ابزار غربالگری است. این پرسش نامه می تواند به کارشناسان مراقبت های بهداشتی یاری کند تا افراد مبتلا به سارکوپنی را به سرعت شناسایی نمایند. در این پرسش نامه 5 سؤال درباره هر چالش یا رویدادی (مانند زمین خوردن) پرسیده می گردد. بسته به پاسخ های شما، برای هر موضوع از صفر تا 2 نمره ای به شما داده می گردد. بالاترین امتیاز حداکثر 10 است. نمره 4 یا بیشتر ممکن است نشان دهنده سارکوپنی باشد و احتیاج به آزمایش بیشتری دارد.

تست های قدرت عضلانی

برای ارزیابی قدرت عضلانی از چند آزمایش ساده یاری گرفته می گردد. یکی از آن ها تست گرفتن دست است. این تست می تواند به مشخص قدرت کلی در سایر عضلات یاری کند و می تواند به نشان دادن هرگونه کاهش قدرت بدنی یاری کند. مورد دیگر تست پایه صندلی است. این آزمایش به مشخص قدرت عضلات پا، به ویژه عضلات چهارسر ران یاری می نماید. این تست تعداد دفعاتی را که می توانید در عرض 30 ثانیه بدون استفاده از بازوها روی صندلی بایستید و بنشینید را مقدار گیری می نماید.

تست های کیفیت عضلانی

تست هایی که می توانند به مشخص کیفیت و گاهی اوقات کمیت عضلات یاری نمایند عبارت اند از:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در این روش از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ارائه تصاویر دقیق از بافت ها و اندام های داخل بدن استفاده می گردد. این نوع تصویربرداری به ارائه اطلاعات دقیق درباره توده عضلانی کلی بدن یاری می نماید.
• توموگرافی کامپیوتری (CT): این روش از مجموعه ای از تصویربرداری های اشعه ایکس برای ارائه تصاویری از استخوان ها و بافت های نرم استفاده می نماید. این روش به تخمین توده عضلانی بدون چربی یاری می نماید.
• سنجش تراکم استخوان (DXA): این تست از فناوری اشعه ایکس برای مقدار گیری تراکم مواد معدنی استخوان استفاده می نماید. بعلاوه، می تواند توده عضلانی و توده استخوانی را تخمین بزند.
• تجزیه و تحلیل بیومپدانس (BIA): در این روش از یک جریان الکتریکی ضعیف برای ارائه اطلاعات درباره ترکیب بدن به ویژه توده عضلانی و چربی بدن استفاده می گردد.

تست های عملکرد فیزیکی

تست های عملکرد فیزیکی به شناسایی شدت سارکوپنی یاری می نمایند به این ترتیب هستند:

• تست سرعت راه رفتن: این تست زمان صرف شده برای راه رفتن 4 متر با سرعت معمول را مقدار گیری می نماید. اگر سرعت راه رفتن کمتر از 0.8 متر در ثانیه باشد، ممکن است نشان دهنده سارکوپنی شدید باشد.
• تست زمان بندی شده (TUG): تست TUG مدت زمانی را که طول می کشد تا از روی صندلی بلند شوید، 3 متر از آن فاصله بگیرید و به صندلی بازگردید مقدار گیری می نماید. زمان بیش از 20 ثانیه نشان دهنده عملکرد بدنی ضعیف است.
• ذخیره سازی انرژی در فعالیت فیزیکی کوتاه مدت (SPPB): تست SPPB شامل تست های تعادل در ایستادن، پایه صندلی و تست سرعت راه رفتن می گردد. حداقل نمره آزمون صفر و حداکثر آن 12 است. نمره کمتر از 8 سارکوپنی شدید را نشان می دهد.
• تست پیاده روی 400 متری: تست پیاده روی 400 متری شامل دورهای سریع 20 متری با 2 دقیقه استراحت میان آن ها می گردد. احتیاج به بیش از 6 دقیقه برای پیاده روی 400 متر نشان دهنده سارکوپنی شدید است.

درمان سارکوپنیا

در حال حاضر، هیچ داروی تأییدشده ای برای درمان سارکوپنی وجود ندارد. در عوض، روش درمانی سارکوپنی به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مربوط می گردد. در ادامه، با مهم ترین روش های تغییر سبک زندگی و راه های افزایش توده عضلانی آشنا می شوید.

فعالیت بدنی

انجام ورزش منظم ممکن است برای افزایش قدرت و حجم عضلات افراد مسن مفید باشد. انجام تمرینات قدرتی از جمله وزنه برداری و تمرینات مقاومتی 2 یا 3 مرتبه در هفته می تواند قدرت و عملکرد عضلانی را به مقدار قابل توجهی بهبود بخشد. قبل از آغاز هر برنامه ورزشی، باید با کارشناس مراقبت های بهداشتی یا پزشک معالج خود مشورت کنید تا فراوانی و شدت ورزشی را که برای شما مناسب تر است مشخص کنید.

رژیم غذایی

کارشناسان مراقبت های بهداشتی مصرف 20 تا 35 گرم پروتئین در هر وعده غذایی را برای تقویت سنتز پروتئین عضلانی و معکوس کردن فرایند کاهش توده عضلانی و کم شدن قدرت ناشی از افزایش سن توصیه می نمایند.

علاوه براین، ممکن است به شما توصیه گردد که برای کنترل سارکوپنی خود یک یا چند مکمل مصرف کنید. دلیل تجویز این مکمل ها این است که شرایط تغذیه نامناسب هم می تواند باعث از دست دادن عضلات گردد. مکمل هایی که ممکن است به بهبود شرایط بیماری مبتلا به سارکوپنی یاری نمایند عبارت اند از:

• ویتامین دی؛
• ویتامین ب؛
• ویتامین سی؛
• سلنیوم؛
• کلسیم؛
• منیزیم.

جلوگیری از سارکوپنیا

پیشگیری از سارکوپنی ممکن است کاملا امکان پذیر نباشد چون به عنوان بخشی از روند طبیعی پیری و افزایش سن ایجاد می گردد. بااین حال، با یاری چند راه ساده می توان پیشرفت این بیماری را کاهش داد. مهم ترین این راه ها عبارت اند از:

• داشتن یک رژیم غذایی متعادل با مواد پروتئینی با کیفیت؛
• مصرف 1.6 تا 1.8 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز؛
• انجام تمرینات مقاومتی حداقل 2 بار در هفته؛
• کاهش زمان بی تحرکی.

مسائل مرتبط با سارکوپنی

افراد مبتلا به سارکوپنیا در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری ها و مسائل هستند. برخی از این مسائل و بیماری ها به این ترتیب هستند:

• بیماری های قلبی عروقی: ممکن است سارکوپنیا خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را در افراد مسن افزایش دهد. بیماری های قلبی عروقی و سارکوپنی به وسیله عوامل مشترکی مانند عدم فعالیت بدنی، سوء تغذیه و تغییرات هورمونی بر یکدیگر تأثیر می گذارند.
• دیابت نوع 2: سارکوپنی می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد چون در این بیماری گلوکز به صورت غیرطبیعی دفع می گردد.
• پوکی استخوان: سارکوپنی ممکن است باعث تحلیل استخوان ها به طرزی قابل توجه گردد و در نهایت به پوکی استخوان بیانجامد. مطالعه ای که در سال 2022 روی زنانی که یائسگی را پشت سر گذاشته بودند انجام شد نشان داد که خطر ابتلا به پوکی استخوان در میان افراد مبتلا به سارکوپنی در مقایسه با زنانی که این بیماری را ندارند، 12.9 برابر بیشتر است.
• اختلال شناختی: تحقیقات نشان داده که سارکوپنیا به دلیل ناهنجاری در فراوری و ترشح مولکول هایی به نام میوکین که عملکرد مغز را تنظیم می نمایند، می تواند باعث اختلال شناختی گردد.
• افسردگی: سارکوپنی کیفیت زندگی فرد را پایین می آورد و ممکن است منجر به افسردگی گردد.

زندگی با وجود سارکوپنیا

سارکوپنیا می تواند کیفیت زندگی شما را به طرزی قابل توجه کاهش دهد و شما را در انجام فعالیت های روزانه با مشکل روبرو کند. به علاوه، این شرایط ممکن است خطر زمین خوردن، شکستگی و بستری شدن در بیمارستان را افزایش دهد.

مقدار تأثیر سارکوپنی بر کیفیت زندگی شما به عواملی مانند سن، سایر شرایطی که ممکن است داشته باشید و اینکه زمین خورده اید و دچار شکستگی شده اید یا نه بستگی دارد. سارکوپنی شدیدتر عوارض شدیدتر، مرگ پس از جراحی یا مرگ در صورت ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری کلیوی شدید، سرطان پانکراس و نارسایی مزمن قلبی را در پی دارد.

تشخیص زودهنگام نشانه های بیماری سارکوپنیا می تواند به مدیریت این بیماری و کند کردن پیشرفت آن یاری کند. انجام دادن تمرینات قدرتی و داشتن یک رژیم غذایی مناسب هم می تواند به سنتز پروتئین عضلانی، بهبود قدرت عضلانی و عملکرد کلی بدن یاری کند. بعلاوه، باید با تحرکات جسمی منظم داشته باشید و هر گونه تغییری که فکر می کنید در وزن، ترکیب بدن، عملکرد یا سلامتی خود شما اتفاق افتاده را به کارشناس مراقبت های بهداشتی خود اطلاع دهید.

سؤالات رایج درباره بیماری سارکوپنیا

در ادامه به 3 سوال رایج درباره سارکوپینا پاسخ می دهیم:

- آیا ویتامین دی به کنترل سارکوپنی یاری می نماید؟

تحقیقات نشان می دهند که مکمل ویتامین D می تواند توده عضلانی را بهبود بخشد. بااین حال، پزشک متخصص باید دوز مصرف این مکمل را مشخص کند.

- آیا می توان فرایند سارکوپنی را معکوس کرد؟

در بیشتر موارد، سارکوپنی به دلیل روند طبیعی پیری ایجاد می گردد. به این ترتیب، امکان معکوس کامل این شرایط وجود ندارد. بااین حال، تغییر در رفتارها و سبک زندگی می تواند پیشرفت این بیماری را کاهش دهد و علائم آن را مدیریت کند.

- آیا سارکوپنیا یک بیماری خود ایمنی است؟

سارکوپنی یک بیماری خود ایمنی نیست. این بیماری با افزایش سن ارتباط دارد و با کاهش توده عضلانی و قدرت بدنی همراه است.

کلام آخر

سارکوپنی به بیماری گفته می گردد که هم زمان با افزایش سن رخ می دهد. ابتلا به این بیماری باعث کاهش توده های عضلانی بدن و قدرت عضلات می گردد. هنوز برای درمان این بیماری داروی مشخصی وجود ندارد اما می توانید با تغییر سبک زندگی و مصرف برخی از مکمل ها آن را کنترل کنید. از قلم نیاندازید که برای مصرف این مکمل ها و مشخص دوز مصرفی آن ها باید حتما با پزشک یا کارشناس مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.

منبع: health